Osoby występujące w sądach czy to po stronie powodów czy pozwanych niejednokrotnie narzekają na polski wymiar sprawiedliwości, wskazując na przewlekłość postępowań. Pojawiają się wówczas pytania, czy jedynym organem uprawnionym do wiążącego rozwiązywania sporów pozostają sądy powszechne. Oczywiście – nie. Alternatywą dla sądownictwa powszechnego są między innymi sądy arbitrażowe.
Strony jeszcze przed powstaniem jakiegokolwiek sporu, na etapie negocjacji i zawierania umowy mogą zapisać w kontrakcie klauzulę arbitrażową. Wówczas w razie ewentualnego konfliktu, wyłącznie właściwy do rozstrzygnięcia sprawy będzie sąd polubowny wskazany w umowie. Jeżeli w umowie nie zawarto żadnych postanowień dotyczących sądownictwa arbitrażowego, strony mogą również później, już w fazie sporu sporządzić pisemną umowę o poddanie sprawy sądowi arbitrażowemu, w której należy oznaczyć przedmiot sporu, stosunek prawny, z którego spór wyniknął oraz sąd właściwy.
– Zapis na sąd polubowny może być również zawarty w umowie czy statucie spółki handlowej, stowarzyszenia i spółdzielni. Zapis taki wiąże spółkę, wspólników lub członków spółdzielni czy stowarzyszenia – zaznacza radca prawny Andrzej Jednoralski – kancelaria adwokacka Jednoralski w Wejherowie.
Jeżeli sporządzono zapis na sąd arbitrażowy, a strona mimo to skierowała sprawę do sądu powszechnego, pozwany powinien zgłosić zarzut zapisu na sąd polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, czyli przed składaniem jakichkolwiek wniosków lub oświadczeń dotyczących meritum sporu. Po zgłoszeniu takiego zarzutu sąd powszechny odrzuci złożony pozew.
Sąd arbitrażowy, tak samo jako sąd powszechny, może przeprowadzić dowód z zeznań świadków, z dokumentów, z oględzin oraz z opinii biegłego. Jedyne ograniczenie sądu polubownego polega na tym, że nie może on stosować środków przymusu.
Jeżeli zdecydowaliśmy się na wprowadzenie zapisu arbitrażowego, pozostaje jeszcze kwestia wyboru konkretnego sądu.
– Moim klientom, zwłaszcza przedsiębiorcom, proponuję Stały Sąd Arbitrażowy przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku. Zaletą tegoż sądu jest przede wszystkim szybkość rozpatrzenia sprawy. W sądzie tym orzekają arbitrzy, którymi są radcowie prawni o bogatym doświadczeniu i wysokich kwalifikacjach zawodowych – dodaje radca prawny Andrzej Jednoralski.
Wyrok sądu arbitrażowego możemy podważyć jedynie w drodze stosownej skargi o uchylenie wyroku. Skarga ta powinna opierać się na ściśle wskazanych prawem przypadkach, między innymi, gdy nie było zapisu na sąd polubowny, wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa lub gdy wcześniej w tej samej sprawie między tymi samymi stronami zapadło już inne prawomocne orzeczenie.