18 października bieżącego roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego, która w sposób znaczący zmieniła zasady przyjmowania spadków w braku złożenia przez spadkobierców stosownego oświadczenia. Według nowelizacji, jeżeli spadkobiercy nie złożą oświadczenia w ustawowym terminie nastąpi przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do spadku. Dotychczas, jeżeli spadkobierca nie złożył żadnego oświadczenia we wskazanym terminie, następowało przyjęcie spadku wprost, to znaczny spadkobierca odpowiadał w sposób nieograniczony za długi spadkodawcy. Nowelizacja Kodeksu cywilnego, która weszła w życie w dniu 18 października 2015 roku, zakłada, że brak oświadczenia spadkobiercy w ustawowym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, to jest spadkobierca będzie odpowiadał za długi spadkowe jedynie do wysokości stanu czynnego spadku.
Czy spadkobierca musi spłacać długi?
Dla przykładu, jeżeli wartość przedmiotów nabytych w drodze dziedziczenia wynosi łącznie 100 000 złotych, zaś długi spadkowe wynoszą 160 000 złotych, spadkobierca który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza będzie odpowiadał wobec wierzycieli jedynie do kwoty 100 000 złotych.
– Spadkobierca przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza ponosi odpowiedzialność za długi tylko do wysokości ustalonej w spisie inwentarza lub w wykazie inwentarza. Zwróćmy uwagę, że nowela, która weszła w życie 18 października, obok znanego już ustawie spisu inwentarza sporządzanego przez komornika na podstawie postanowienia sądu, posługuje się zupełnie nowym terminem „wykaz inwentarza”. Wykaz inwentarza jest to dokument składany przez spadkobierców przed sądem lub u notariusza, w którym z należytą starannością ujawnia się przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości, a także długi spadkowe z określeniem ich wysokości. Wprowadzenie do Kodeksu cywilnego prywatnego wykazu inwentarza ma na celu ograniczenie kosztów postępowania spadkowego, spis inwentarza sporządzany przez komornika sądowego w wielu wypadkach generował bowiem znaczne koszty. Na tę chwilę nie sposób ocenić, czy zmiana ta będzie korzystna. Komornik sądowy jako funkcjonariusz publiczny gwarantował poprawność i rzetelność spisu inwentarza. Prywatne wykazy, jeżeli nie będą sporządzane przez notariusza lub przygotowywane przez zawodowych pełnomocników w toku spraw sądowych, mogą pozostawiać wiele do życzenia – wyjaśnia radca prawny Andrzej Jednoralski z Kancelarii adwokackiej Jednoralski w Wejherowie.
Wykaz inwentarza może być złożony w sądzie spadku, to znaczy w sądzie właściwym według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, lub w sądzie, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania osoby składającej wykaz – w tym drugim przypadku wykaz zostanie niezwłocznie przesłany do sądu spadku. Dla obywateli zamieszkałych za granicą, istotna jest informacja, iż konsul nie może przyjąć wykazu inwentarza, ani też sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia.
– Trzeba pamiętać, że zmiany w zakresie oświadczeń spadkowych obowiązują w odniesieniu do spadków otwartych od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, czyli od dnia 18 października 2015 roku. Otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Oznacza to, iż nowe zasady stosuje się jedynie wówczas, gdy spadkodawca zmarł najwcześniej 18 października bieżącego roku. Jeżeli spadkodawca zmarł przed tą datą, obowiązującą dotychczasowe przepisy i w tej sytuacji, gdy wyrażamy wolę przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, musimy w ustawowym sześciomiesięcznym terminie złożyć stosowne oświadczenie w sądzie lub u notariusza – dodaje mec. Andrzej Jednoralski.